ბოლო დღეებში აქტიურად განიხილება ეროვნული ბანკის მიერ ინიცირებული პროექტი, რომელიც მიზნად ისახავს საქართველოს საბარათე სისტემაში Visa და Mastercard-ის გავლენის შემცირებას, განსაკუთრებით ლარში განხორციელებულ გადარიცხვებზე. პროექტზე საუბარი უკვე საჯაროდაც დაიწყო, თუმცა ექსპერტთა ნაწილი შიშობს, რომ ეს არა მხოლოდ ტექნიკური თუ კომერციული გადაწყვეტილებაა, არამედ შესაძლოა ქვეყნის ფინანსური იზოლაციის სცენარიs ფარული მზადება იყოს.
რას ამბობს ეროვნული ბანკი?
პუბლიკას ინფორმაციით, საქართველოს ეროვნული ბანკის ვიცე-პრეზიდენტმა ეკატერინე გალდავამ პარლამენტში გამართულ კომიტეტის სხდომაზე განაცხადა, რომ ბანკი მუშაობს „Switch National Card Processor“-ის შექმნაზე — სისტემაზე, რომელიც ბარათების ნაცვლად ანგარიშების მეშვეობით გადარიცხვებს დაანგარიშებს. მისი თქმით, ეს პროექტი Visa-სა და Mastercard-ის გავლენის შემცირებას ემსახურება ლარში განხორციელებულ ტრანზაქციებზე.წყარო: Publika.ge – გალდავა: ვმუშაობთ პროექტზე, რომელიც ლარის გადარიცხვაზე Visa-სა და Mastercard-ის გავლენას შეამცირებს
გალდავას განცხადებით, პროექტს, სავარაუდოდ, ერთი წელი მაინც დასჭირდება და ის დაკავშირებულია ასევე „ღია ბანკინგის“ განვითარებასთან, რაც შესაძლებელს გახდის ანგარიშიდან ანგარიშზე გადარიცხვას, ბარათების გარეშე. ეროვნული ბანკი ამით ცდილობს, ბარათებზე დამოკიდებულება შეამციროს და QR კოდებით გადახდების სისტემაც გაავრცელოს.
ექსპერტული შეფასებები – საფრთხე თუ ტექნიკური პროგრესი?
თუმცა საზოგადოების ნაწილი და ფინანსური ანალიტიკოსები ასეთ ინიციატივებში პოლიტიკურ განზრახვას ხედავენ. ფინანსური სფეროს ექსპერტი გიორგი ჩუგოშვილი თავის Facebook პოსტში წერს, რომ Visa-სა და Mastercard-ზე უარის მომზადება რუსულ სცენარს ჰგავს — სადაც რუსეთის ხელისუფლებამ 2014 წლის შემდეგ (ყირიმის ანექსიის შემდეგ) შექმნა საკუთარი ბარათების სისტემა МИР, რომელიც მხოლოდ რუსულ რუბლზე მუშაობს.წყარო: Giorgi Chugoshvili – Meta პოსტი
მისი შეფასებით, საქართველოში მსგავს პროექტებზე საუბარი ემსახურება საზოგადოებისთვის იმისთვის მომზადებას, რომ მომავალში შესაძლებელი გახდეს ფინანსური სანქციების დაწესება, რის გამოც ქვეყანამ დამოუკიდებელი გადახდის სისტემები უნდა შეიმუშაოს. ჩუგოშვილი შიშობს, რომ ასეთ შემთხვევაში საქართველოს შეეზღუდება წვდომა SWIFT სისტემაზე, საერთაშორისო ბარათებზე (Visa, Mastercard, AmEx), ასევე ციფრულ გადახდებზე (Apple Pay, Google Pay).
მისი პროგნოზით, ამ პროცესს თან მოჰყვება ლოკალური ბარათების შექმნა, რომლებიც მხოლოდ ლარში იმუშავებენ, და რომლითაც საერთაშორისო ონლაინ პლატფორმებზე შეძენა (მაგ. Amazon, Netflix, Spotify) შეუძლებელი იქნება. შედეგად, ქვეყანას შესაძლოა დაემუქროს როგორც ეკონომიკური იზოლაცია, ასევე მოქალაქეების ცხოვრების ხარისხის დაქვეითება.
სად აღარ მუშაობს Visa და Mastercard?
Visa და Mastercard-ის შეზღუდვა უკვე რეალობაა რამდენიმე ქვეყანაში, პირველ რიგში — რუსეთში, რომელიც დასავლურმა ქვეყნებმა 2014 წლიდან სანქციების რეჟიმში მოაქციეს. დღეს Visa, Mastercard, American Express, Apple Pay და Google Pay აღარ ფუნქციონირებენ რუსეთში. რუსულ ბაზარზე შეიქმნა ალტერნატიული გადახდის სისტემა МИР, რომელიც მხოლოდ შიდა ტრანზაქციებზეა გათვლილი და ვერ უზრუნველყოფს საერთაშორისო მომსახურებას.
ირანში Visa და Mastercard არასოდეს მოქმედებდა დასავლური სანქციების გამო. ასევე, შეზღუდულია აღნიშნული სერვისები ჩრდილოეთ კორეასა და ნაწილობრივ კუბაში.
