მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციამ (WTO) გამოაქვეყნა გლობალური ვაჭრობისთვის 2025 წლის პირქუში პროგნოზი, რომელიც პროგნოზირებს 0.2%-იან კლებას აშშ-ს პრეზიდენტის დონალდ ტრამპის ტარიფების გამო. ეს წარმოადგენს მნიშვნელოვან შემობრუნებას წინა 2.7%-იანი ზრდის პროგნოზიდან. ორგანიზაცია აფრთხილებს "სერიოზული უარყოფითი რისკების" შესახებ, მათ შორის საპასუხო ტარიფებისა და პოლიტიკური გაურკვევლობის შესახებ, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს გლობალური საქონლის ვაჭრობის კიდევ უფრო მკვეთრი ვარდნა.
WTO-ს გენერალურმა დირექტორმა ნგოზი ოკონჯო-ივეალამ გამოთქვა განსაკუთრებული შეშფოთება აშშ-სა და ჩინეთის "გაყოფის" გამო, რომელსაც მან "ნამდვილად შემაშფოთებელი ფენომენი" უწოდა. WTO მოელის, რომ ვაჭრობა ამ ორ გეოპოლიტიკურ მეტოქეს შორის დაეცემა 81%-დან 91%-მდე, იმისდა მიხედვით, გათავისუფლდება თუ არა ტექნიკური პროდუქტები, როგორიცაა სმარტფონები. ასეთი დონის გათიშვამ შეიძლება მნიშვნელოვანი შედეგები მოჰყვეს გლობალურ ეკონომიკას.
WTO-ს მთავარმა ეკონომისტმა, რალფ ოსამ, გააფრთხილა, რომ "ტარიფები არის პოლიტიკის ბერკეტი ფართო და ხშირად გაუთვალისწინებელი შედეგებით." მან აღნიშნა, რომ სავაჭრო პოლიტიკის გაურკვევლობას მნიშვნელოვანი დამანგრეველი ეფექტი აქვს სავაჭრო ნაკადებზე, რაც ამცირებს ექსპორტს და ასუსტებს ეკონომიკურ აქტივობას.
გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების ორგანომ, UNCTAD-მა, ასევე გამოაქვეყნა ანგარიში, რომელიც პროგნოზირებს გლობალური ზრდის შენელებას 2.3%-მდე 2025 წელს სავაჭრო დაძაბულობისა და გაურკვევლობის ესკალაციის გამო. ეს პროგნოზი 2.5%-იან ზღვარს ქვემოთაა, რომელიც ფართოდ განიხილება, როგორც გლობალური რეცესიის ნიშანი.
აშშ-ში თითქმის ყველა უცხოური იმპორტის საბაზისო ტარიფი 10%-ზე დაწესდა 5 აპრილს, თუმცა ზოგიერთი ქვეყანა და საქონელი გათავისუფლებულია. ჩინეთს გაცილებით მაღალი ტარიფი ემუქრება, რომელიც ახლა 145%-ს შეადგენს საქონლის უმეტესობაზე.
მიუხედავად აშშ-სთან ვაჭრობის პროგნოზირებული ვარდნისა, WTO მოელის, რომ ზოგიერთი რეგიონი მაინც დაინახავს ვაჭრობის ზრდას. აზიასა და ევროპას ამ წელს მოსალოდნელია როგორც ექსპორტის, ასევე იმპორტის მოკრძალებული ზრდა. სხვა რეგიონების ერთობლივი წვლილი მსოფლიო ვაჭრობის ზრდაში ასევე დარჩება დადებითი.
პირველად, WTO-ს ანგარიშში მოცემულია პროგნოზი მომსახურების ვაჭრობისთვის, როდესაც ქვეყნები ყიდულობენ და ყიდიან ერთმანეთს მომსახურებას საქონლის ნაცვლად. ისეთ ინდუსტრიებში, როგორიცაა ტურიზმი ან ფინანსები, მოსალოდნელია, რომ მომსახურების ვაჭრობა 2025 წელს 4%-ით გაიზრდება, რაც დაახლოებით ერთი პროცენტული პუნქტით ნაკლებია, ვიდრე მოსალოდნელი იყო.
ტრამპის ინაუგურაციის შემდეგ იანვარში, იყო ტარიფების შესახებ განცხადებების აურზაური. ტრამპი ამბობს, რომ იმპორტის გადასახადები წაახალისებს აშშ-ს მომხმარებლებს, შეიძინონ მეტი ამერიკული საქონელი, გაზარდონ გადასახადების ოდენობა და გამოიწვიოს უზარმაზარი ინვესტიციები ქვეყანაში. თუმცა, კრიტიკოსები ამბობენ, რომ აშშ-ში წარმოების დაბრუნება რთულია და შეიძლება ათწლეულები დასჭირდეს, ხოლო ეკონომიკა ამ დროის განმავლობაში იბრძოლებს.
ტრამპმა ასევე უკან დაიხია ბევრ თავის განცხადებაში. მას შემდეგ, რაც ამ თვის დასაწყისში დაახლოებით 60-ის ამერიკის სავაჭრო პარტნიორის მიმართ დაწესდა მკაცრი გადასახადები, ტრამპმა გამოაცხადა 90-დღიანი შესვენება ამ ტარიფებზე ყველა ქვეყნისთვის, გარდა ჩინეთისა, მზარდი ოპოზიციის ფონზე პოლიტიკოსებისა და ბაზრებისგან.
WTO აფრთხილებს, რომ თუ ტრამპის უფრო დიდი, "რეციპროკული" ტარიფები ხელახლა დაწესდება შესვენების შემდეგ, მას გაცილებით დიდი გავლენა ექნება, რაც გამოიწვევს გლობალური საქონლის ვაჭრობის 0.8%-იან კლებას. თუ ამას მოჰყვება "სავაჭრო პოლიტიკის გაურკვევლობის" ზრდა მთელ მსოფლიოში, ეფექტი კიდევ უფრო დიდი იქნება, პოტენციური 1.5%-იანი ვარდნით ვაჭრობაში.
WTO ასევე აღნიშნავს, რომ გაურკვევლობა თავისთავად მნიშვნელოვანი კონტრიბუტორია შენელების რისკებში. "გაურკვევლობა ხელს უწყობს გადაწყვეტილების მიღების გაზრდილ სიფრთხილეს", - ამბობს WTO და მიუთითებს მტკიცებულებებზე, რომ "სავაჭრო პოლიტიკის გაურკვევლობამ, სხვათა შორის, შეიძლება შეამციროს ბიზნეს-ნდობა, შეამციროს ბიზნეს-ინვესტიციები და ამით შეაფერხოს ეკონომიკური ზრდა."
WTO პროგნოზირებს გარკვეულ "დივერსიფიკაციას" ვაჭრობაში, რადგან პეკინი ეძებს ახალ ბაზრებს თავისი საქონლისთვის აშშ-ს გარეთ. ჩინეთის ექსპორტი ჩრდილოეთ ამერიკის გარეთ 2025 წელს მოსალოდნელია 4%-დან 9%-მდე გაიზარდოს.
ტრამპის ტარიფები პირდაპირ არ მოქმედებს სერვისებზე ვაჭრობაზე, მაგრამ WTO მოელის, რომ ის არაპირდაპირ დაზარალდება. "ტარიფებით გამოწვეული საქონლის ვაჭრობის შემცირება ასუსტებს მოთხოვნას დაკავშირებულ სერვისებზე, როგორიცაა ტრანსპორტი და ლოჯისტიკა, ხოლო უფრო ფართო გაურკვევლობა აფერხებს დისკრეციულ ხარჯებს მოგზაურობაზე და ანელებს საინვესტიციო სერვისებთან დაკავშირებულ სერვისებს", - აფრთხილებს ის.
WTO მოქმედებს როგორც გლობალური სავაჭრო წესების მეთვალყურე, მაგრამ მისი როლი სულ უფრო მეტად კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება ბოლო წლებში, რადგან გლობალიზაციის პროგრესი შენელდა. ტრამპის ტარიფები გამოიყენება სრული უგულებელყოფით "ყველაზე ხელსაყრელი ერის" წესის მიმართ, რომელიც ქმნის WTO-ს მიერ ზედამხედველობდა სისტემის საფუძველს - რაც უნდა ნიშნავდეს, რომ ვაჭრობაში მინიჭებული უპირატესობები ერთი წევრი ქვეყნისთვის უნდა გავრცელდეს ყველაზე.
ჩინეთმა მოუწოდა WTO-ს გამოიძიოს ტრამპის ტარიფების გავლენა. პეკინმა გასულ კვირას WTO-ს განცხადებაში თქვა: "რეციპროკული ტარიფები არ არის - და არასოდეს იქნება - სავაჭრო დისბალანსის სამკურნალო საშუალება. ამის ნაცვლად, ისინი უკუშედეგს გამოიღებენ, ზიანს მიაყენებენ თავად აშშ-ს."
WTO ეძებს თავის წევრ ქვეყნებს იმის შესახებ, თუ უნდა მოიწვიოს საგანგებო შეხვედრა სიტუაციის განსახილველად.
